Perspectief voor medewerkers van veranderende bibliotheek
Een paleis van informatie en participatie. Een knooppunt voor kennis en cultuur. Een cruciale ontmoetingsplek. Bibliotheken zijn druk bezig zichzelf opnieuw uit te vinden, bleek tijdens het Nationale Bibliotheekcongres op 10 december in de Amsterdamse Beurs van Berlage. Ze moeten wel. In een wereld waarin iedereen digitaal toegang heeft tot informatie en leesgewoonten veranderen, zoeken ze naar nieuwe relevantie. Hoe kunnen de medewerkers hierin meebewegen? Dat kwam vooral aan bod tijdens de workshop ‘Iedereen in beweging’.
In het plenaire programma spreken onder anderen minister Jet Bussemaker, directeur van Waag Society Marleen Stikker, hoogleraar creatief ondernemerschap Arjan van den Born en directeur van de nieuwe bibliotheek van Birmingham Brian Gambles. Bibliotheken staan volgens Bussemaker voor de uitdaging om zich, naar het Engelse voorbeeld, te ontwikkelen tot een ‘people’s palace’. De minister heeft er alle vertrouwen in dat bibliotheken daarvoor ondernemend, onderzoekend en creatief genoeg zijn. Ze werken al samen met kunst- en cultuurpodia of scholen, bieden lezen & schrijven voor laaggeletterden en andere opleidingsprogramma’s aan, creëren ontmoetingsruimten en experimenteren met mobiele ‘fablabs’ oftewel fabrication laboratories. Is een crèche in de bieb geen goed idee? Met het uitlenen van e-boeken is Nederland uniek in Europa, omdat alleen hier meerdere mensen tegelijkertijd hetzelfde e-boek kunnen lezen.
Inspireren en stimuleren
‘Wat is de nieuwe rol van de bibliotheek in de netwerksamenleving’, heet een drukbezochte deelsessie. Volgens Jens Thorhauge, directeur van de Deense Library Association, hebben bibliotheken geen duidelijke, overtuigende gezamenlijke kijk op hun missie in de samenleving, omdat de huidige situatie niet om standaardoplossingen vraagt. Boeken blijven de corebusiness, voorspelt hij, e-media en webservices als commercial streaming veroorzaken de meeste veranderingen. In Denemarken richten bibliotheken zich vooral op sociale innovatie en persoonlijke ontwikkeling. Bibliothecarissen ontwikkelen er nieuwe competenties om mensen samen te brengen, te inspireren en te stimuleren door bijvoorbeeld workshops en boekpresentaties te organiseren.
Educatie en leesbevordering
In dezelfde sessie noemt Jos Debeij van de Koninklijke Bibliotheek voorbeelden van mensen die de veranderende bibliothecaris gestalte geven, de projectleiders van de Voorleesexpres, Boekstart, de Bibliotheek op school, het Taal-digipunt en Klik & Tik. In zijn visie kunnen Nederlandse bibliotheken landelijk ‘de meeste meters maken’ als ze zich richten op speerpunten 2 en 3 die de Commissie Cohen heeft geformuleerd: educatie en leesbevordering. “Vooral medewerkers die een netwerk om zich heen georganiseerd hebben, kunnen die nieuwe rol op zich nemen”, aldus Debeij.
Branche van de Toekomst
De VOB en Stichting BibliotheekWerk (SBW) verzorgen samen de workshop ‘Iedereen in beweging’. Vier medewerkers vertellen over de voortgang van de vier pilots die hun bibliotheken uitvoeren in het kader van het SBW-project ‘Werken in de Branche van de Toekomst’. Bibliocenter Weert begeeft zich met de pilot ‘Nieuw Leren’ succesvol in lokale netwerken als Open Coffees, ondernemersnetwerken en de Social Media Club en medewerkers promoten de bibliotheek bij werkzoekenden en laaggeletterden. Hoe krijg je collega’s hierin mee? Annemieke Driessens: “Ze moeten even durven, maar als ze zien dat hun inspanningen gewaardeerd worden en dat ze meehelpen aan iemands ontwikkeling, geeft dat grote voldoening.”
Handvatten
Met de pilot ‘Nieuw Delen’ ondersteunt Bibliotheek VANnU (Roosendaal) medewerkers om meer naar buiten te treden. Ze kiezen thema’s, bijvoorbeeld ‘gezondheid’, en proberen daar een community of interest rond te vormen. Voorwaarde is dat ze de collectie erbij betrekken. Voor resultaten is het te vroeg. Ook ‘Nieuw Leiderschap’ in Haaksbergen verkeert nog in een te pril stadium om er veel over te vertellen, zegt de medewerkster. ‘Nieuw Participeren’ tot slot onderzoekt hoe vrijwilligers de collectie kunnen vertalen in activiteiten. Regiobibliotheek Lek & IJssel heeft een vrijwilligersbeleid geformuleerd en medewerkers leren hoe ze inwoners bij de bibliotheek kunnen betrekken. “We opereren hiermee in de marges van de cao”, zegt Lucie Janssen van de regiobibliotheek. SBW-voorzitter Jan Gommer na de sessie: “We verwachten dat dit project medewerkers perspectief biedt in een veranderende organisatie en handvatten geeft voor de rollen die ze daarin kunnen spelen.”
Superbibliothecaris
Elke bibliotheekmedewerker kan een Superbibliothecaris worden, blijkt tijdens de sessie ‘De Superbibliothecaris breekt door!’ die gegeven werd door ProBiblio, OBA en Bibliotheek Bollenstreek. De Superbibliothecaris is een bron van kennis en heeft voelsprieten voor de wensen van klanten. Enkele van de huidige 21 Superbibliothecarissen vertellen hoe ze bloggen, radioprogramma’s over boeken presenteren, lezingen geven en HR-sessies verzorgen. Na afloop in de centrale hal zeggen medewerkers van de bibliotheek in Hengelo dat ze vandaag een goed idee hebben gekregen van wat er gaande is in de branche en veel nieuwe denkbeelden hebben opgedaan. “De meesten van ons zien de noodzaak van veranderen in en zijn hiertoe ook bereid.”
