Openbare bibliotheken vinden zichzelf opnieuw uit. Dat vergt ondernemerschap van zowel management als medewerkers. Om bibliotheken daarmee op weg te helpen, verschijnt begin volgend jaar de toolbox ‘In dialoog naar ondernemerschap’, een ontwerp van de denktank van BibliotheekWerk.
De bibliotheek van de toekomst vormt de basis voor de kennis- en informatiesamenleving en vervult een belangrijke sociaal-culturele rol. De bibliotheek richt zich steeds meer op het tot stand brengen, stimuleren en faciliteren van waardevolle verbindingen: ‘van collectie naar connectie’.
Ondernemerschap en ontwikkeling
Die veranderende rol vergt ondernemerschap. Niet alleen van het management, ook van medewerkers wordt in toenemende mate ondernemerschap verwacht, evenals verantwoordelijkheid voor hun eigen (professionele) ontwikkeling. Daarbij is de dialoog tussen leidinggevende en medewerker onmisbaar om wensen en belangen bij elkaar te brengen en creatieve oplossingen te vinden.
Dat roept de vraag op hoe bibliotheken ondernemerschap en ontwikkeling kunnen stimuleren en de dialoog hierover kunnen versterken. SBW heeft een denktank opgericht die op zoek ging naar antwoorden.
Praktijkgerichte denktank
De praktijkgerichte denktank, een tiental enthousiaste, betrokken HRM’ers, projectleiders, leidinggevenden en OR-leden van bibliotheken, werkte, onder begeleiding van twee adviseurs van SBW, stap voor stap naar een concreet resultaat.
De enige uitkomst die vooraf vaststond, was dat het resultaat concreet en in de praktijk toepasbaar moest zijn. Iedere deelnemer bracht eigen kennis, ervaring en verwachtingen mee.
Deelnemer Tineke Meesters, teamleider frontoffice Bibliotheek Bollenstreek:‘Hoe neem je mensen mee in de tsunami aan ontwikkelingen? En hoe houd je ouderen vitaal en bind je jongeren?’
Deelnemer Jacqueline Roelofs, strategisch adviseur Rijnbrink Groep, motiveerde haar deelname als volgt: ‘Hoe kunnen we lokale organisaties ondersteunen bij de transitie van collectie naar connectie?’
Samen maken we de toekomst
Om ondernemend te kunnen zijn, zijn volgens de denktank de volgende vier elementen van belang:
- Visie en strategie. Wie wil ondernemen, heeft visie en strategie nodig. Dat zijn de kaders om het terrein te duiden waarop de bibliotheek wil gaan ondernemen. Daarmee weet je waar je je op moet richten en kun je de waardevolle opties onderscheiden van de kansloze.
- Kansen. Kansen zien en grijpen is een belangrijk kenmerk van ondernemerschap. Om dat gericht te kunnen doen, zijn kaders nodig.
- Kracht. Ondernemerschap vereist kracht. Volgens de denktank is het belangrijk om zelfbewust en trots te zijn én anderen te laten zien wat je kunt.
- Resultaat. Bij ondernemerschap hoort ook: sturen op resultaat. Iedereen wordt geacht resultaatbewust te handelen.
Ondernemen ligt binnen ieders bereik
Niet iedereen hoeft ondernemend te zijn in de breedste zin van het woord, zoals nieuwe omzet generen of samenwerkingsrelaties binnenhalen. Wel kan iedereen, volgens de denktank, vanuit de eigen functie en mogelijkheden een bijdrage leveren aan ondernemerschap. Van iedereen kan dan ook initiatief worden gevraagd!
Samen ondernemen vereist dialoog
Ondernemen doe je samen. Dat kan dus niet zonder dialoog. Ondernemerschap is bijvoorbeeld niet alleen kansen zien en kansen nemen, maar ook kansen verzilveren. Degene die een nieuwe opdracht binnenhaalt, heeft vaak andere collega’s nodig om de opdracht uit te voeren. Dat vereist een open en tijdige dialoog.
Ook andersom gaat dat op: signalen die medewerkers in de directe klantencontacten opdoen, kunnen concrete kansen worden, mits ze worden doorgegeven en samen worden opgepakt.
Gedeelde visie
De dialoog is ook onmisbaar bij de andere elementen van ondernemerschap, bijvoorbeeld de visie. Die krijgt pas betekenis wanneer de medewerkers de visie delen. Dat kun je alleen bereiken door met elkaar de dialoog aan te gaan. Om de dialoog over ondernemerschap te stimuleren, heeft de denktank een aantal praktische instrumenten ontworpen.
Een praktische digitale toolbox
In de digitale toolbox zitten instrumenten die bibliotheken zelfstandig kunnen gebruiken, in samenhang, maar ook los van elkaar. Ook zijn, ter inspiratie, goede praktijkvoorbeelden uit de branche verzameld.
De instrumenten zijn bewust ‘open’ vormgegeven, om medewerkers te verleiden en niet als blauwdruk. Er zijn instrumenten op vier verschillende niveaus:
- landelijk;
- lokaal;
- team;
- medewerker.
Landelijk: film en visiedocument
Ondernemerschap is nodig en voor iedereen haalbaar. Twee instrumenten om de bewustwording te vergroten en medewerkers in de branche ‘te verleiden mee op reis te gaan.’
Lokaal: spel ‘een digitale routekaart’
Met dit spel kunt u in uw eigen organisatie:
- het gesprek aangaan over de ontwikkelingen en wat die van iedereen vragen;
- ervaren wat ondernemerschap is.
Team: koffers van Collectie naar Connectie
Met dit instrument kunt in het team de dialoog aangaan over de bijdrage die medewerkers kunnen leveren aan de ontwikkeling van de organisatie.
Medewerker: Waar sta jij?
Tips voor de dialoog tussen medewerker en leidinggevende: wat kan de medewerker bijdragen en wat is daar voor nodig?
Op de hoogte blijven?
De toolbox komt begin 2015 voor de branche beschikbaar via de website van SBW: www.bibliotheekwerk.nl. Wilt u een persoonlijk bericht ontvangen zodra de toolbox gereed is? Stuur dan een mail naar Diana Lettink: d.lettink@caop.nl.
U kunt ook bij haar terecht met vragen en opmerkingen.
T: 070 – 3765926
